Grenzen door Mook en Middelaar

In de loop der eeuwen hebben er door de gemeente Mook en Middelaar verschillende grenzen gelopen die onder meer de identiteit van de bevolking hebben gevormd. Het ging om grenzen van hertogdommen en zelfs om een landsgrens. Door het dorp Molenhoek loopt ook nu nog een grens, namelijk die van de provincie Limburg met Gelderland. 

Twee hertogdommen

Twee eeuwen geleden bestond de provincie Limburg nog niet. Het grondgebied van de huidige provincie Limburg was opgedeeld in een groot aantal hertogdommen, graafschappen en andere bestuurseenheden. Mook lag in het hertogdom Kleef, terwijl Middelaar in het hertogdom Gelre lag. Eeuwenlang hadden beide dorpen een gescheiden geschiedenis. De Franse revolutie maakte een eind aan de verschillende hertogdommen, want Napoleon lijfde de diverse gebieden toen in bij Frankrijk. In 1800 werden Mook en Middelaar door de Franse wet tot één gemeente samengevoegd. De grenssteen (tegenwoordig te vinden aan de Katerbosseweg in Mook) is een herinnering aan de splitsing van het hertogdom Kleve met het hertogdom Gelre. Op de ene kant van de steen staat Cleve en op de andere kant Geldern. De grenssteen is ontdekt tijdens de afgraving van de Mookerplas eind jaren vijftig van de vorige eeuw. De steen is daarna herplaatst aan de Brigidaweg in de buurt van waar hij gevonden is om in 2000 nogmaals verplaatst te worden naar de huidige locatie aan de Katerbosseweg in Middelaar. 

Limburg en Gelderland

Het door Willem I verworven Koninkrijk der Nederlanden zou in provincies worden ingedeeld. Er ontstond discussie bij welke provincie de gemeente Mook en Middelaar zou moeten horen. Minister Roëll van Binnenlandse Zaken stelde in 1815 aan Gedeputeerde Staten van Limburg voor om de gemeente Mook en Middelaar bij de provincie Gelderland te voegen. Zijn motivatie hierbij was dat deze gemeente aan de Gelderse zijde van de rivier de Niers lag. Vanuit de provincie kwam het geluid dat de bevolking van Mook en Middelaar niet graag van Limburg gescheiden zou worden. De gemeente Mook en Middelaar bleef uiteindelijk bij Limburg. In 1830 scheidde België zich af van het Koninkrijk der Nederlanden. Limburg deed met de Belgische afscheiding mee. Van 1830 tot 1839 behoorde de gemeente Mook en Middelaar dus tot België. De grens tussen België en Nederland was bij Molenhoek te vinden. De bestandslijn liep dwars over de Mookerheide. In de periode 1839-1866 behoorde de gemeente Mook en Middelaar tot het hertogdom Limburg. Pas in 1867 trad Limburg, en daarmee de gemeente Mook en Middelaar, officieel toe tot het Koninkrijk der Nederlanden. 

Twee bisdommen

Ook kerkelijk gezien liep er een grens door de huidige gemeente Mook en Middelaar. Van oudsher viel Mook onder het aartsbisdom Keulen. In 1559 werd het bisdom Roermond opgericht, maar Mook bleef tot het begin van de negentiende eeuw bij Keulen. 

De bevrijding 

In de twintigste eeuw lag er eveneens een scheidslijn door de gemeente. Mook en Middelaar werden aan het eind van de Tweede Wereldoorlog niet gelijktijdig bevrijd. In de oorlogswinter van 1944-1945 liep de frontlijn dwars door Plasmolen en Middelaar. Het ene deel van de gemeente was in september 1944 bevrijd, het andere deel moest nog tot februari 1945 wachten. (Zie pagina ‘De Tweede Wereldoorlog’)